Net zoals de boomkikker, waar ik het al eens over had, heeft ook de eikelmuis extra bescherming nodig in onze streek. Het kleine en schattige knaagdiertje is noch een rat, noch een muis, maar behoort tot de aparte soort van de ‘slaapmuizen’. Het verdwijnen van hun leefgebied, de versnippering van de al kleine populaties door drukke wegen, dichtbebouwd gebied en intensief agrarische zones spelen een rol in hun achteruitgang. Ook de competitie met de bruine rat steekt er een stokje voor. Nochtans is het door kleine en simpele ingrepen mogelijk om de eikelmuis en hun populatie in West-Vlaanderen opnieuw op te krikken. Met de Provincie West-Vlaanderen werkten we daarom een actieprogramma uit, voor de soortenbescherming van de eikelmuis.

De eikelmuis behoort tot één van de vijf ‘buitengewone soorten’ die we met de Provincie hebben bepaald. Als bedreigde diersoort staat het op de Europese Rode Lijst, en zo is het slaapmuisje in Vlaanderen beschermd. Ook buiten onze landsgrenzen, in andere delen van Europa gaat hun populatie sterk achteruit.

Momenteel beperkt zijn leefgebied zich tot de leemstreek en de duinen van de Westhoek tot aan Oostende. Graag vertoeven ze op plaatsen waar aan landbouw wordt gedaan en waar veel hagen, houtkanten en boomgaarden te vinden zijn. Ook in stallen, voorraadschuren en zelfs bewoonde huizen durven ze te verblijven.

(lees verder onder afbeelding – soortenbank eikelmuis ‘Onze Natuur’)

Versnipperd leefgebied

Een groot probleem ligt bij de vindplaatsen van eikelmuizen. Deze plekken liggen vaak geïsoleerd en ver weg van andere. Een eerste oplossing ligt dus in het werken aan voor-de-diertjes-overbrugbare natuurverbindingen. Leuk weetje: eikelmuizen zullen niet op de grond komen als het niet moet. Langs takken, muren of klimplanten kunnen ze zich zeer behendig verplaatsen. Het opheffen van versnipperende barrières met extra aanplantingen kunnen we dus zeker doen, in provinciedomeinen of andere zones in het beheer van de provinciale groendienst.

Beperkte winterverblijfplaatsen

Ontoegankelijke, afgesloten en strakke gebouwen zijn ook een grote boosdoener voor de eikelmuis. Het klinkt misschien raar, maar laat gerust een stukje van de zolder van je tuinhuis of garage vrij. Een holte van 4 à 5 cm is groot genoeg om een vorstvrije overnachting te geven aan de eikelmuizen. Ook een oude boom met wat holtes in kan bescherming bieden. De eikelmuis heeft tijdens zijn winterslaap, die ongeveer vijf maanden duurt, vooral een droge en warme winterverblijfplaats nodig. Een kant-en-klare slaapmuizennestkast, gemaakt uit hout of houtbeton, is ook altijd een optie.

(lees verder onder afbeelding – bladzijde uit de Eikelmuis-brochure)

Aanplantingen alom

Laagdrempelig ondersteuning bieden aan de eikelmuis kan als particulier zeker ook op andere manieren. Het voorzien van kleine landschapselementen, zoals hagen van inheemse struiken, houtkanten en geriefhoutbosjes is al een grote vooruitgang. Een houtstapel aanleggen of klimplanten laten groeien waar het kan, helpt je lokale eikelmuisclan stukken verder. Tot slot is het planten van fruitbomen of besdragende struiken een erg welkom duwtje in de rug, zeker wanneer de voedselvoorraad niet hoog ligt.

Natuurlijke vijanden

Het gevaar voor de eikelmuis loert ook, door de aanwezigheid van katten, vossen, uilen en andere predatoren. Je kat ‘s nachts binnenhouden of een halsband kopen met een belletje aan zou de eikelmuis een stapje voor geven op deze gevaren. Voor de rest zijn voldoende verstopplekken belangrijk om zich te beschermen tegen hun natuurlijke vijanden.

Eikelmuis in kaart brengen

Heb je in je eigen tuin of nabije natuur een eikelmuis gespot? Stuur dan zeker een mailtje naar eikelmuis@west-vlaanderen.be met volgende details in: datum, aantal, precieze plaats, beschrijving van de omstandigheden en een foto, mocht je die hebben. Zo kunnen we beter inschatten en in kaart brengen waar in West-Vlaanderen er nog eikelmuizen zitten.

(lees verder onder afbeelding – eikelmuis in een opgerolde positie, in een nestje van mos)

Met zo’n provinciaal soortactieplan voor de eikelmuis willen we vooral voorkomen dat hun populatie nog meer achteruit gaat. Door sensibilisering willen we mensen aanzetten tot het creëren van meer eikelmuisvriendelijke tuinen en erven. Zelf nemen we extra maatregelen om natuurverbindingen te voorzien, zoals langs spoorwegbermen en tuinwijken in de stadsrand. Vergeet ook niet dat je als particulier met een grote tuin of als landbouwer begeleiding en ondersteuning kan krijgen. Dus neem gerust contact op via natuurbeleid@west-vlaanderen.be!