Een tiental jaar geleden zag het er helemaal niet goed uit voor de boomkikker. Het beestje stond zelfs op de Rode Lijst, een ranglijst van met uitsterven bedreigde diersoorten. De boomkikker had te lijden onder algengroei door eutrofiëring, habitatverlies en predatie door uitheemse vis. Vissen verslinden eieren en larven van de boomkikker terwijl algengroei beschimmeling en verstikking van het nageslacht veroorzaakt. Dankzij een aangepast beheer in verschillende natuurgebieden in functie van een meer natuurlijk waterregime kroop de boomkikker uit het dal. Door poelen af en toe te laten droogvallen, werden ze visloos en bevatten die vaker helder water en veel waterplanten. De boomkikker reageerde enorm positief op deze nieuwe beheermaatregelen. Iets meer dan tien jaar later tellen de Vlaamse voortplantingsplaatsen weer enkele duizenden exemplaren.

In 2018 plaatste het Vlaamse Agentschap voor Natuur en Bos hen tussen de officiële soortenbeschermingsprogramma’s. Ook in West-Vlaanderen willen onze kleinste Belgische kikker een duwtje in de rug geven. Momenteel is de boomkikker de zeldzaamste amfibie van West-Vlaanderen. Om daar verandering in te brengen stelden we een nieuw provinciaal soortactieplan op. De Provincie West-Vlaanderen werkt daarvoor samen met het Regionaal Landschap Houtland & Polders. Zo willen we de populatie van de boomkikker in de Zwinstreek beschermen en zelfs uitbreiden. 

Extra inspanningen

In het soortactieprogramma duiden we aan welke concrete ingrepen moeten gebeuren zodat geschikte leefgebieden met elkaar kunnen verbonden worden, zodat de boomkikker zijn opmars kan verderzetten. De grote natuurherstelwerken in en rond het Zwin en aan de Nederlandse kust hebben er voor gezorgd dat de kleine kolonie boomkikkers die daar nog te vinden was, zich spectaculair heeft hersteld. Tien jaar terug moest je zoeken naar de paar tientallen kikkers die er nog over waren, nu tellen natuurbeschermers er makkelijk een paar duizend.

Nu willen we met de Provincie, het Regionaal Landschap Houtland & Polders en Natuurpunt zorgen voor een fors groter leefgebied. De ambitie is om de boomkikker op natuurlijke wijze opnieuw te introduceren in Damme. Daar geven we onszelf vijf jaar voor. Deze maand al begonnen we met de eerste werkzaamheden. Op 16 verschillende plekken in de omgeving van het reservaat Fort Donaas (tussen Hoeke en Lapscheure) en de Damse vaart, waaronder op terreinen van Natuurpunt, voeren we natuurherstelwerken uit. Daar worden poelen vernieuwd of helemaal uit het niets aangelegd.

(lees verder onder foto – video Natuurpunt ‘Elke soort telt: Peter helpt de boomkikker en daarmee ook heel wat andere dieren’)

Kieskeurig

Nu is de boomkikker best wel een kieskeurig beestje, dat hoge eisen stelt aan zijn verblijfplaats: een poel is aangenaam voor hen, maar te veel waterplanten zijn ongunstig. De oplossing is extra veel gebieden in te richten en ervoor te zorgen dat deze onderling bereikbaar zijn. Wanneer een poel dan toch niet helemaal naar hun verwachtingen is, kunnen ze wegtrekken en door het landschap verhuizen.

Voldoende poelen zorgen voor optimale voortplantingsmogelijkheden. Daarnaast hebben we uiteraard ook aandacht voor hun leefgebied. Daar zijn vooral kleine landschapselementen, massieve hagen en graslanden, voor nodig. Daar werken we graag voor samen met de lokale inwoners, landbouwers en natuurverenigingen in de buurt. Hen bieden wij advies aan over de aanleg en het beheer van poelen en bloemrijk grasland. Op die manier zullen we ook de overlevingskansen van heel wat andere diersoorten in dit mooie landschap verbeteren. Met het oog op de erkenning als Landschapspark is het nuttig om iconische soorten in de verf te zetten en de boomkikker is er daar zeker eentje van!

(lees verder onder foto –  artikel Focus&WTV over het soortactieplan voor de boomkikker)

Het is klaar en duidelijk dat zonder de inzet en het harde werk van de vele vrijwilligers en provinciemedewerkers het nooit gelukt was om de boomkikker levend en wel te houden in West-Vlaanderen. Het zijn zij die zich wekelijks inzetten om poelen en dijken in orde te zetten en de populatie te inventariseren. Wil je graag zelf eens een boomkikker van dichtbij zien? Het Zwin Natuur Park is de ideale plek daarvoor, want op de braamstruwelen in het park zijn er talrijke boomkikkers te spotten. Helaas zijn ze experts in camoufleren en moet je ze goed zoeken. Je kan natuurlijk ook een speciale boomkikkerwandeling volgen, een leuke ervaring die ik alleen maar kan aanraden!