Eind vorig jaar pakte de Nederlandse afdeling van het ingenieurs- en adviesbureau Sweco uit met een studie rond de impact van groen op onze gezondheid. Opvallende conclusie: elke hectare extra groen betekent gemiddeld ruim 8 zorgbehoevende bewoners minder. De titel trok onmiddellijk mijn aandacht, want dit bevestigt dat investeren in groen niet enkel goed is voor de vogeltjes en de bloemetjes, maar ook voor de gezondheid van de mens zelf.

Bovendien wordt er de laatste tijd ook steeds meer onderzoek gedaan naar de link tussen gezondheid en natuur, en telkens wordt duidelijk dat het verband heel sterk is. Vorig jaar nog organiseerde de Provincie, samen met tal van partners, een studiedag in het az groeninge in Kortrijk rond dit thema. Over het symposium ‘Natuur op voorschrift’ schreef ik toen al een blog.

Daar in Kortrijk hebben ze een groene omgeving rond het ziekenhuis gecreëerd, waardoor ze maximaal een meerwaarde willen en kunnen bieden aan bezoekers, patiënten en medewerkers. Het groen biedt kansen, bijvoorbeeld als het gaat over therapie voor mensen met een psychiatrische problematiek of het scheppen van ruimte om gesprekken aan te gaan met patiënten en hun familie.

Voordelen natuur en vergroening

Zowel mentaal als fysiek kan wat meer natuur in een ziekenhuisomgeving positieve gevolgen hebben. Het verbetert de hersenactiviteit, boost voor een stuk je immuunsysteem en zorgt voor een lagere bloeddruk. Kortom: de natuur helpt patiënten vlugger herstellen. Algemeen is het bekend dat wanneer je in de natuur bent, je lichaam automatisch serotonine aanmaakt. Dat komt omdat een groene omgeving je stress vermindert, je tot rust laat komen en externe prikkels die anders je aandacht kapen gewoonweg verdwijnen.

Ook natuurkundige en wetenschapsjournalist Mark Mieras doet onderzoek naar het effect van natuur op onze hersenen. Zijn resultaten bevestigen dat de natuur ons als mens vitaler maakt. Hij raadt iedereen aan om rond de middag of tijdens een ander pauzemoment een wandeling van een luttele dertig minuten te maken. Dat is al genoeg om ons beslissingsvermogen te stimuleren, het werkgeheugen leeg te maken en de productiviteit te verhogen. Mieras noemt de natuur dan ook “de vluchtheuvel van de geest” en erkent dat tijd spenderen in een groene omgeving een vermindering van pijn en negatieve gevoelens, meer energie en een positieve gemoedstoestand kan teweegbrengen.

(lees verder onder afbeelding – voorstelling project ‘Natuur op Voorschrift’ in de tuin van het az groeninge)

Handleiding voor gemeenten en lokale besturen

Maar laat ons terugkeren naar de uiteenzetting van Sweco. Die focust namelijk niet per se op de relatie tussen gezondheid en natuur, maar eerder op gemeenten en lokale besturen, in Nederland, én hoe zij door het inzetten van natuur gezondheidswinst kunnen boeken.

Gezondheid blijft niet weg uit hun whitepaper, want ze beargumenteren dat er een verband bestaat tussen ziektecijfers en de hoeveelheid groen in de nabije woonomgeving. De meest kwetsbare lagen uit onze samenleving hebben vaak het minste groen om zich heen en hebben zo een slechtere gezondheid. Omgekeerd gaat dat ook op: rijkere buurten hebben meer natuur en de inwoners daar zijn opvallend gezonder.

Uit wetenschappelijk onderzoek valt af te leiden dat groen aanzet tot beweging, de omgeving beter doet afkoelen en eenzaamheid tegengaat. Daarnaast spelen stress en vermoeidheid een grote rol in het verhaal, want zoals daarnet vermeld: door wat meer de natuur op te zoeken herstelt je lichaam zich beter.

Die bevindingen zetten Sweco ertoe aan een studie af te nemen bij bepaalde steden en gemeenten om te zien hoe het is gesteld met de gezondheid en het welzijn van hun inwoners. Eens die studie er is, kan men een strategie uitwerken om verschillende gezondheidsuitdagingen tegen te gaan of zelfs op te lossen door meer te vergroenen.

Door de studie wordt een slimme, maar rechtvaardige vergroeningsstrategie opgebouwd, om zo de meest urgente buurten aan te pakken en uit te rekenen waar er het meeste potentieel om te verbeteren zit. Net zoals bij het vergroenen van speelplaatsen valt zo’n ontharding te combineren met projecten rond biodiversiteit of klimaatadaptatie.

(lees verder onder afbeelding – speelplaatsvergroening)

Het is vooral belangrijk niet te vergeten voor wie zo’n vergroening voordelen biedt: de buurt en diens bewoners. Sommige buurtbewoners zien liever de ene vorm van groen, maar niet de andere. Belangrijk is om participatie en inspraak te stimuleren om zo de vergroeningsstrategie aan te passen aan het lokale karakter van de regio en de behoeften van de omwonenden.

Ik hoor je al denken, ‘maar dat kost allemaal veel geld’. Dat zou je op het eerste gezicht inderdaad kunnen stellen, maar door te investeren in groen spaar je als gemeenschap uit op andere kosten en uitgaven. Niet alleen op het vlak van zorgkosten aan dokters, ziekenhuizen en medicijnen valt er te besparen, ook de kosten van het opnemen van ziekteverlof per werknemer daalt. Wie wil er nu niet dat hun inwoners gezonder én fitter worden?

Concreet kwam uit de studie dat 125 miljoen euro kosten kunnen vermeden worden bij de maximale benutting van het groenpotentieel in 104 Nederlandse gemeenten. Dat maakt het aantrekkelijk voor niet alleen de Rijksoverheid, maar ook mogelijke partners zoals verzekeraars, werkgevers en zorgaanbieders om vergroening te stimuleren en eventueel te financieren. De voordelen zijn sowieso groter dan de tijd, moeite en kosten die je in zo’n groenere omgeving zou steken.

Goed zorgen voor jezelf

Iedereen voelt intuïtief wel aan dat meer groen goed is voor ons: groen is nu eenmaal gezonder dan grijs. Maar om extra financiële middelen te mobiliseren, hebben we hardere bewijzen nodig. In dit debat kan zo’n studie helpen aantonen dat het een win-winsituatie is voor ons allemaal. Het wordt ook nog maar eens bevestigd: goed zorgen voor de natuur is goed zorgen voor jezelf. Dit sterkt me in de overtuiging dat socialisme en ecologisme hand in hand gaan. Je bouwt geen sociale welvaartstaat op een ecologisch kerkhof. Streven naar meer groen en natuur is dus heel erg socialistisch.