Beeld je even in: je gaat naar de dokter en krijgt er geen voorschrift voor een doos pillen, maar voor een reeks boswandelingen. Iets wat meer en meer realiteit wordt, getuige ook de artikels die je hierover met de regelmaat van de klok leest in allerhande media. Er gebeurt al jaren onderzoek naar de positieve effecten van het bos, een buurtparkje en van natuur algemeen op je gezondheid. Dat was ook de insteek voor het symposium ‘Natuur op Voorschrift’, georganiseerd door het az Groeninge, samen met de vier Stad- en Regionale Landschappen, Logo Leieland en de Provincie West-Vlaanderen.

Als gedeputeerde voor natuur en landschap van de Provincie West-Vlaanderen mocht ik het openingswoord voor mijn rekening nemen. Mij vroegen ze om wat meer te vertellen over het belang van groen in je buurt en mijn persoonlijke indrukken daarrond. Ik liet me interviewen door Peter Norro, hoofd van de dienst Milieu en Natuur bij de Provincie, in het Provinciedomein D’Aertrycke. Het volledige interview kan je hier bekijken: INTERVIEW Jurgen Vanlerberghe – ‘Natuur op Voorschrift’ Symposium. Maar ook andere sprekers passeerden de revue, elk met een boeiende blik op natuur en wat die kan betekenen voor jouw welzijn en gezondheid. Want waarom is de natuur nu eigenlijk zo goed voor jou en mij?

Project ‘Natuur op Voorschrift’ in en rond az Groeninge

Petra Archie, directeur patiëntenzorg van het az Groeninge, beet de spits af . Zij lichtte het project ‘Natuur op Voorschrift’ van het ziekenhuis grondig toe. Het idee erachter is dat de vergroening van de ziekenhuisomgeving bevorderlijk is voor je gezondheid. NIet enkel voor patiënten, maar ook voor medewerkers, bezoekers en omwonenden. Door buurtgroen in te richten, zoals de regenboogtuin of de koesterplek, breng je hen dichter bij de natuur en bij zichzelf.

Zo is er een fijne, groene plek naast het ziekenhuis genaamd de weide. Het is een boomgaard, waar er ook een bijenhotel is aangelegd. Op de weide is er onderdak voor o.a. schapen, ezels en pony’s. Die bieden een goede afleiding en een stukje rust voor iedereen die ze bezoekt. Inclusiviteit staat voorop en het plan is om er in de toekomst ook bakken met laag plukfruit, toegankelijk voor rolstoelgebruikers, te plaatsen. Een ware ontmoetingsplek dus, om zo de sociale interactie ook te bevorderen.

De groenplekken moeten de fysieke en mentale gezondheid bij een zeer ruim publiek in de regio ten goede komen. Het ziekenhuispersoneel gaat ook buiten actief met hun patiënten aan de slag en zet hen aan tot bewegen. De verschillende initiatieven in de buurt integreren ze dus succesvol in de therapie voor hun patiënten. Zo doen ze exact wat hun projectnaam zegt: ze geven patiënten ‘natuur op voorschrift’ mee. Meer informatie kan je vinden op https://publicaties.azgroeninge.be/natuur-op-voorschrift/home.

(lees verder onder de foto – plattegrond az Groeninge)

Natuur in de gezondheidszorg

Helemaal van de verre Universiteit Antwerpen, van de leerstoel Natuur en gezonde Leefomgeving, zijn professor Hans Keune en Ann Sterckx langsgekomen. Zij schetsten de huidige situatie van natuur op voorschrift en hoe die concreet in de gezondheidszorg en in de medische wereld tot uiting komt. In een samenleving waar we allemaal veel meer tijd binnen spenderen, achter het scherm van onze televisie, laptop of gsm , vaak in de omgeving van een drukke stad, kan tijd spenderen in de natuur alleen maar positief zijn voor onze gezondheid.

Volgens Keune is de positieve relatie tussen natuur en gezondheid momenteel onderbenut. Door de huidige maatschappij zien we meer gezondheidsklachten zoals overspannenheid, depressie, diabetes, burn-out, chronische pijn en slaapproblemen. Natuur op doktersvoorschrift kan wel eens de goedkope, maar goede oplossing zijn voor al deze kwaaltjes.

Wetenschappelijk onderzoek bewees dat vanaf 20 minuten er een effect merkbaar is, maar idealiter spendeer je 120 minuten per week in de natuur. Dat hoeft niet per se al sportend te zijn: je kan je ook even neerzetten op een bankje, mediteren of een rustige wandeling maken. In een omgeving die groen aanvoelt, heeft dit al snel een ontspannend effect. Natuurbezoeken helpen zo om je terug opgewekt te voelen en je stresshormonen te verminderen.

Het effect van natuur

De Nederlandse wetenschapsjournalist en natuurkundige Mark Mieras praatte over wat natuur met ons doet en het wetenschappelijk onderzoek daarachter. Specifiek is Mieras bezig met hersenonderzoek. “Bomen, park of natuurgebied zetten je hoofd in een andere toestand: dat kun je meten. Tijdens en vlak na een flinke wandeling door de natuur is in je hersenen het piekercentrum minder actief”, schreef hij in zijn rapport van oktober 2020 gemaakt op verzoek van IVN Natuureducatie.

(lees verder onder de foto – provinciedomein D’Aertrycke)

Een rustgevende activiteit zoals even in de natuur vertoeven, laadt de batterijen van ons als mens helemaal op: je werkgeheugen, je productiviteit en je beslissingsvermogen profiteren enorm van een halfuurtje natuur. Mieras noemt natuur dan ook de vluchtheuvel van de geest. Stedelijke contexten zijn druk, chaotisch en overladen onze hersenen met prikkels. In een bos komt die woelige wereld tot rust en is er een moment voor je ogen en je brein om even te pauzeren.

Het is evident uit deze presentaties en onderzoeken dat ‘Natuur op Voorschrift’ bij wetenschappers, dokters en andere figuren uit de medische wereld reeds ingeburgerd is. Studies tonen keer op keer aan dat de gemoedsrust verbetert, dat het geheugen zich voor een stuk herstelt en dat algemeen de levenskwaliteit toeneemt. Er is ook duidelijk een draagvlak om natuur op voorschrift te introduceren bij het grote, brede publiek. Ben je zelf geïnteresseerd in het onderwerp ‘Natuur op Voorschrift’ en wat het voor jou persoonlijk kan betekenen? Bekijk alle presentaties via https://www.west-vlaanderen.be/symposium-natuur-op-voorschrift. Ik raad alvast iedereen aan om zich meer in de (West-Vlaamse) natuur te begeven en zo de voordelen ervan te sprokkelen!