Ik stapte mee in de klimaatmars. En ja, het gaf me een goed gevoel. Maar is dat goed gevoel wel terecht? En wat kan ik hiermee aanvatten als beleidsmaker? Mijn kabinetsmedewerkers schoven me een aantal kritische vragen onder de neus. Een pittig intern debat zeg maar. Over activisme, draagkracht en dat het vroeger allemaal slechter was.

Evidente vraag: waarom nam je deel aan een klimaatmars?

Ik was er ook bij in januari 2019, toen zelfs de politie 70 000 deelnemers telde. Over het aantal van zondag lopen de schattingen weer uiteen. Ik zag de volgelopen boulevards en dacht ‘dit zijn toch wel minstens 50 000 mensen’. Zoiets doet je wat. Over draagvlak gesproken: een grote massamanifestatie helpt echt om de zaken hoger op de politieke agenda te krijgen.

Ben je nu activist geworden?

Ik ben zeker geen activist pur sang. Ik ben in de eerste plaats een beleidsmaker. De klimaatmars sterkt me in mijn rol als beleidsmaker.

Sommigen vinden dat politici beter niet meestappen in een mars, want dan betogen ze tegen zichzelf.   

Het is niet zozeer betogen tegen een beleid. Je stapt mee omdat je de doelstellingen van de klimaatzaak onderschrijft. Zo een mars is een schreeuw om politieke moed. Sommige partijen waren aanwezig, anderen niet. Dat is een keuze die je maakt, een duidelijke keuze als je het mij vraagt.

Conner Rousseau is niet mals voor het klimaatbeleid: het trekt op geen kloten. Mee eens?

Dat klinkt hard, maar au fond klopt het wel natuurlijk. De politiek doet niet genoeg. Het argument luidt al te vaak ‘er is geen draagvlak’, maar deze ballon gaat hier niet meer op. De zaak is urgent en het draagvlak is er. We moeten niet wachten tot er volledige consensus is onder het volk, want dan blijf je wachten. Anderzijds: we zijn Napoleon niet. Hij was de laatste die alles zomaar kon opleggen.

Maar akkoord, soms kan verplichten geen kwaad. We doen dat al, denk maar aan het EPC-label voor woningen. Als je niet het vereiste energielabel hebt, wordt het heel moeilijk om je woning te verkopen of te verhuren. Dus luidt de boodschap: isoleren en dubbel glas steken. Zo kom je tot structurele renovatie. We zitten nu op 1% op jaarbasis. Dat is nog veel te weinig. We moeten op korte termijn naar 3% gaan. Ik ben al blij dat de overheid nu zelf het goede voorbeeld geeft. In de begroting is 150 miljoen voorzien voor de renovatie van het overheidspatrimonium.

De PS out zich als ecosocialisten. Vooruit volgt?

Ecosocialisme, de term klinkt sympathiek en is pas de jongste weken opgedoken. Conner heeft gevraagd om een ministerraad rond klimaat te houden. Zijn we dan ecosocialist? We zijn een rood-groene partij. De strijd tegen klimaatverandering valt samen met de sociale strijd. Het is een mondiale sociale strijd. Fietsen langs de toekomstige zeelijn Antwerpen-Poperinge, dat verduidelijkt de impact in eigen land. Maar ook: in Bangladesh staat één derde onder water bij hevige moessonregens. Twintig jaar geleden was dat één vijfde. Klimaatvluchtelingen, dat is de term waarvan we wakker moeten liggen.

Klimaatmaatregelen kosten geld, maar het zijn eigenlijk investeringen. Hoe leg je dat uit aan de mensen?

De kosten verdienen zichzelf terug. Heel concreet: als je 2000 euro betaalt voor je dakisolatie, dan is dat in 4,5 jaar terugverdiend. Zonnepanelen verdienen zichzelf op zeven jaar terug. De off shore windmolenparken draaien nu zonder subsidie. Dat is een verdienmodel. Vergroenen van het wagenpark, dat gebeurt nu. We hebben hier al belangrijke stappen gezet. Tegen 2026 kost een elektrische bedrijfswagen minder dan een fossiele versie. Dat is dus morgen, bij wijze van spreken. Als je het zo uitlegt, is het bevattelijk. Mensen redeneren niet in termen van ‘over dertig jaar’. Dat is te veraf en dan haken ze af.

Je bent gedeputeerde voor klimaat. Wat kan je op provinciaal niveau doen?

Het voordeel is dat we als provinciaal bestuur beschouwd worden als betrouwbaar. We voeren een stimulerend beleid. Denk aan de groepsaankoop gas en groene elektriciteit. Op vandaag doet 1 op 6 West-Vlamingen daaraan mee. Dat is een pak! In 2022 lanceren we een groepsaankoop zonnepanelen, met optie thuisbatterij. We hebben het even on hold moeten zetten, want de perceptie zat tegen na die uitspraak van het grondwettelijk hof. Maar nu kunnen we dat vertrouwen weer opkrikken. En we leggen het uit. Dat is belangrijk, aantonen dat de inspanningen ook opleveren.

Ik geef nog een voorbeeld. Als Provincie zijn we bezig aan een traject rond locatiekeuzes voor windmolens. We vertrekken vanuit de lokale energiebehoefte. Als je dat hebt uitgerekend, kan je bepalen hoeveel windmolens en zonnepanelen er nodig zijn om die energie duurzaam op te wekken. Voor het lokaal beleid is het een eyeopener. De burgemeesters beseffen ‘dat is voor ons, niet voor elders.’ En dan neemt de installatiebereidheid toe.

(lees verder onder de foto)

Verbeter de wereld, begin bij jezelf. Geldt die boodschap ook voor een mondiaal thema als het klimaat?

Dat geldt absoluut. Geen collectieve verantwoordelijkheid zonder individuele verantwoordelijkheid. Ik zou me als individu heel slecht gevoeld hebben als ik bij de renovatie van mijn woning niet gekozen had voor een warmtepomp. Het is dus ook in deze kwestie niet verkeerd om na te gaan wat je zelf kan doen. Je mag er ook niet van uitgaan dat de technologie het wel allemaal zal oplossen. Er is een stofzuiger die CO2 uit de lucht haalt, dus waarom zou je dan nog zelf een inspanning moeten leveren? Zo werkt het niet natuurlijk.

Moet je de klimaatcrisis niet koppelen aan de biodiversiteitscrisis?

Ik las in een opiniestuk ‘het zijn twee kanten van eenzelfde medaille’. Dat is wel mooi gezegd en het klopt ook. Klimaatadaptatie moet rekening houden met het ecosysteem. Als je bomen aanplant om CO2 uit de lucht te halen, dan mag je niet vergeten dat graslanden ook belangrijk zijn. Wereldwijd zijn er 1 miljoen soorten met uitsterven bedreigd. Die biodversiteitscrisis moet even hoog op de politieke agenda staan als de klimaatcrisis.

Slotvraag: ben je nog hoopvol?

Ja, absoluut. Maar dat ligt in de aard van het beestje. Ik ben een eeuwige optimist. De jonge generatie wordt platgeslagen door de negatieve berichtgeving en denkt ‘de wereld is naar de wuppe’. Ik blijf zeggen ‘vroeger was alles slechter’. Kan het niet allemaal iets sneller gaan? Ja, maar dat is geen reden om ermee te stoppen. Ik hield niet voor niets mee onze banner vast tijdens de klimaatmars: Vooruit met het klimaat!