Heb je bouw- of verbouwplannen? Ben je gepassioneerd door techniek? Of ben je – zoals ik – gewoon nieuwsgiering van aard? Ga dan zeker eens langs bij Acasus, Provinciaal centrum duurzaam bouwen in Veurne. Het kenniscentrum geeft inzicht in hoe we in de toekomst kunnen bouwen met materialen die we letterlijk kunnen oogsten uit de natuur. Toen ik in februari een rondleiding kreeg, voor de tentoonstelling ‘The Exploded View’, viel mijn mond een paar keer open van pure verwondering. Het is echt ongelooflijk wat een wereld aan mogelijkheden er nog zijn om natuurlijke materialen te gebruiken in de bouw. Soms letterlijk producten die je kunt laten groeien vooraleer ze in je huis te verwerken. Op die manier kan iedereen bij de bouw van een huis of appartement kiezen om rekening te houden met het klimaat en duurzaamheid.

Een hele hoop nieuwe toepassingen, allemaal biobased solutions en creations, stonden er tijdelijk te prijken. Veel van die oplossingen wekten bij mij grote verwondering en nieuwsgierigheid op. Het zijn materialen die tijdens de levensduurte van het huis opnieuw groeien of kunnen teruggegeven worden aan de natuur na gebruik. Er is namelijk enorm veel kennis en potentieel, en een eindeloze hoeveelheid aan toepassingen die in een huis aanwezig kunnen zijn. ‘Radicaal opnieuw durven kijken naar het ontwerpen en bouwen van een woning’ is terecht de slogan van ‘The Exploded View’ en daarom belicht ikzelf graag een vijftal interessante materialen.

1. TEXTIEL ISOLATIE

Van afgedankte spijkerbroeken kan het katoen verwerkt worden tot een hoogwaardig isolatiemateriaal. In een maand tijd wordt van jeans een afgewerkt product gemaakt, dit in de vorm van isolatiepanelen, stroken of vezels. Het wordt gemaakt uit een afvalstroom van oude kleding dat voorheen verbrand werd, dus het is helemaal circulair. De textielisolatie wordt toegepast in de bouw en kan nadien gewoon gerecycled en opnieuw gebruikt worden. Ook papier en karton kunnen zo als isolatie gebruikt worden.

(lees verder onder de foto; textielisolatie zoals in maquette ‘The Exploded View’)

2. HENNEP TENTDOEK

Hennep als vloerisolatie of bakstenen, gemaakt van industriële cannabisplanten, wordt al langer dan vandaag gebruikt als isolatiemateriaal. Dat komt omdat hennep onder zeer eenvoudige omstandigheden kan groeien. Het heeft weinig water nodig en heeft bijna geen bescherming of afscherming nodig. Meng het met biologisch katoen en gerecycled polyester en je krijgt een milieuvriendelijke versie van een tentdoek.

Deze hennep tentdoeken worden geproduceerd door TenCate Outdoor Fabrics en zijn op grote schaal toepasbaar. Ook op het vlak van duurzaamheid en circulariteit doen ze het goed: de helft bestaat uit organische materialen, zoals katoen en hennep, en het andere deel is volledig gerecycled polyester. Door die samenstelling is het gegarandeerd om lang mee te gaan. Een minpuntje is de afstand tussen de productieplek in Nederland en China of India, waar de verbouwing van de grondstoffen gebeurt. Dat zou de impact op het milieu nog lager brengen.

(lees verder onder de foto; hennep tentdoek zoals toegepast in tenten geproduceerd door TenCate)

3. KOMBUCHA LEER

Het enige materiaal in mijn lijstje dat nog niet helemaal op punt staat qua verspreiding en opschaling is dit kombucha leer, maar het zou wel kunnen mits het productieproces wat aangepast wordt. Zo’n kombucha leer is geen ver-van-ons-bedshow, maar moet gewoon nog wat ingeburgerd worden. Modeontwerpster Suzanne Lee werkt er regelmatig mee, maar veel andere ontwerpers gebruiken het niet. Ook bij de bouw van een huis of appartement wordt het niet per se gehanteerd.

Het leder ontstaat door het fermentatieproces van water, thee, suiker, gist en bacterieculturen. De uitkomst van dat proces verschilt soms. Afhankelijk van het mengsel en de groeitijd kan het kombucha leer dun als plasticfolie tot fors en stevig worden. Door kokosolie of bijenwas wordt er wat flexibiliteit en maakbaarheid toegevoegd na het drogen. Als niet dierlijk alternatief voor leer bestaat het alleen uit biologische grondstoffen en zo kruipt er zeer weinig energie in de productie. Bovendien is het volledig composteerbaar.

(lees verder onder de foto; geel kombucha leer zoals in maquette ‘The Exploded View’)

4. BIOLAMINAAT VAN GROF GEMALEN MOSSELS

Ondanks het unieke kantje is het biolaminaat gemaakt van mossels, geproduceerd door Studio HuisVeendam van Tjeerd Veenhoven, al toepasbaar en in gebruik vandaag. De mooiste mossels worden door mosselvissers die werkzaam zijn op de Waddenzee geselecteerd en bijgehouden. Daarna worden ze grof gemalen en gemengd met een lijm op basis van aardappelzetmeel. Na het samenpersen van het materiaal ontstaat dus het decoratieve plaatmateriaal en zo worden de schelpen van een doodgewoon weekdier een mooi eindproduct bruikbaar als laminaat in je huis.

(lees verder onder de foto; biolaminaat rechts zoals in maquette ‘The Exploded View’)

5. AKOESTISCHE MYCELIUM PANELEN

De grootste openbaring vond ik toch wel deze mycelium panelen. Deze tegels zijn gemaakt van zachte, schuimachtige myceliummaterialen, de vegetatieve fase van een schimmel, die zijn gekweekt op hergebruikte textielresten. Een volledig natuurlijk materiaal dus! Aan het einde van hun levensduur kunnen de Mogu Acoustic-panelen biologisch worden afgebroken, waardoor hun levenscyclus volledig wordt gesloten.

Ze zijn ontworpen om de geluidsabsorptie en het algemene comfort in binnenruimtes te maximaliseren. Hun uitzicht: driedimensionale wandpanelen, eenvoudig te installeren en in 4 verschillende vormen beschikbaar. De producent, Mogu, heeft zo goed als mogelijk het productieproces uitgewerkt en efficiënt gemaakt, wat niet makkelijk was door het natuurlijk materiaal waarmee ze werken. Daardoor zijn de tegels al gekend en worden ze frequent gebruikt. Daarnaast stellen ze hun productie telkens bij, om zich zo verder te verbeteren.

(lees verder onder de foto; myceliumpaneel zoals in video ‘Korte rondleiding The Exploded View’)

Bouwmateriaal wordt duurder en de klimaatverandering speelt ons parten. Biobased materialen en circulaire bouwtechnieken kunnen niet anders dan de toekomst zijn. Zo zullen er meer unieke, maar ook echt duurzame en levensloopbestendige woningen komen. Bij Acasus proberen we deze evolutie tastbaar te maken. En natuurlijk krijg je er ook nog eens professioneel advies, op maat van jouw project. Trouwens, ook voor scholen is een bezoek aan Acasus zeker aan te raden!