Het niet te onderschatten belang van bijen voor onze samenleving
Over een tweetal weken is het alweer de “Week van de Bij”, een campagne die ik maar al te graag ondersteun. Bijen zijn een onmisbare schakel in onze samenleving. Helaas wordt hun bestaan op vele manieren bedreigd: door de toenemende verharding van onze dorpen en steden, de klimaatopwarming en het massaal gebruik van pesticiden. Ik hoor je al denken, is het echt nodig om een hele week te wijden aan bijensoorten? Het is en blijft noodzakelijk om de problemen van bijen in ons leefmilieu aan te halen en er een oplossing voor te vinden.
Waarom valt het belang van bijen niet te onderschatten? Wel, 75 procent van onze voedselgewassen hangen van hen af. Simpel uitgelegd: de bij bestuift of bezaait een bloem, waardoor er een vrucht kan groeien. Dit gaat van appelen en peren tot frambozen en courgettes tot tomaten en paprika’s. Het zou dus nefast zijn voor onze maatschappij mocht de bij verdwijnen. Maar ook voor de natuur in het algemeen zijn bijen van vitaal belang. Zo moeten 80 procent van alle planten rekenen op de hulp van de bestuivende bij om zich te kunnen voortplanten.
Via het project ‘Kruisbestuivers’ werkt de Provincie samen met de stadlandschappen en regionale landschappen, Inagro en enkele gemeenten aan bijenvriendelijk beheer. In het kader daarvan organiseerden we eind april het West-Vlaams bijensymposium. Het is nodig om in zo’n samenwerkingen te blijven investeren, want bijen spelen een cruciale rol in ons ecosysteem. Neem hen weg en alles stort in elkaar. Al het leven op aarde hangt van de bijensoorten af, inclusief jij en ik als mens. Als we een mooie toekomst willen voor onze kinderen en kleinkinderen dan moeten we dus goed zorgen voor de bijen. Hier zijn enkele interessante en boeiende weetjes over de soort!
(lees verder onder de foto; presentatie bijensymposium)
Afhankelijk van ‘onkruid’
Een derde van de wilde bijensoorten is afhankelijk van wat je als onkruid zou bestempelen, ik noem ze persoonlijk liever ‘wilde planten’. Dat betekent dus dat je niet alleen moet inzetten op gekweekte planten, maar ook op wilde soorten. De gele paardenbloemen bijvoorbeeld, die iedereen in zijn of haar tuin heeft staan, zijn een interessante plant voor de bij. Het gras minder maaien en wilde planten de kans geven om te bloeien, is dus de boodschap. Dit geldt niet alleen tijdens Maai-mei-niet, maar ook voor de rest van het jaar. De bijen zullen je dankbaar zijn!
Ook bomen zijn aantrekkelijk voor bijen
Wanneer we iets willen doen voor bijen, denken we in de eerste plaats aan bloemen. Een bloemenrand, of beter nog, een bloemenweide is heel nuttig voor de bij. Maar ook bomen en struiken zijn goed voor hen. Terwijl bloemenweiden veel oppervlakte innemen, zorgen bomen voor meer voedsel per vierkante meter. Natuurlijk zijn niet alle bomen even boeiend voor de bij, want het gaat erom hoeveel nectar en stuifmeel ze te bieden hebben. Wilgen en lindes zijn zeker wel goede partijen!
(lees verder onder de foto; bijennest in boom © Provincie West-Vlaanderen)
Maar liefst 400 soorten wilde bijen in Vlaanderen
De meesten onder jullie denken bij het horen van ‘bijen’ meteen aan de honingbij die, zoals de naam doet vermoeden, honing produceert en door imkers wordt gehouden. Maar in Vlaanderen bestaan er nog een kleine 400 soorten wilde bijen en hommels. In tegenstelling tot de honingbij leven de meesten onder hen niet in kolonies, maar bouwen ze elk apart een nestje. Hommels leven dan wel in kleine kolonies.
Sommige experts vinden wilde bijen betere bestuivers dan honingbijen, want ze zouden preciezer te werk gaan. Honingbijen hebben dan weer het voordeel dat ze met velen zijn. Zo kunnen ze veel bestuivingswerk verzetten op korte tijd. Jammer genoeg zijn 40 procent van die wilde bijen met uitsterven bedreigd, bij de hommels gaat het zelfs om 80 procent.
Bijen in de stad: winnaars en verliezers
De verstedelijking is meestal geen goed nieuws voor de natuur, en voor de meeste bijensoorten geldt dat ook. Toch zijn er een 35-tal wilde bijensoorten die profiteren van de oprukkende stad. Het is er warmer dan op het platteland en ze hebben er genoeg voedsel. Ook het vinden van een nest is geen probleem.
Speciale namen
Je hoorde al van wilde bijen en de traditionele honingbij in deze blog, maar andere bijensoorten hebben erg unieke namen. Bijen krijgen de namen van planten of bloemen die ze graag eten of de plek waar je ze kan vinden. Maar ook andere factoren spelen een rol. De gehoornde metselbij bijvoorbeeld heeft precies enkele hoornen op de kop laten tekenen. Andere opvallende benamingen zijn de tubebij, de verscholen dwergbloedbij en de glanzende groefbij.
(lees verder onder de foto; bijenhotel in Buitenschool De Bergop, Tiegem © Provincie West-Vlaanderen)
Voel je je geïnspireerd om de verschillende bijensoorten ook te helpen? Op onze site https://www.west-vlaanderen.be/bijen kan je handige tips vinden om zelf je steentje bij te dragen. Zo kan je milieuvriendelijke alternatieven in de plaats van pesticiden gebruiken in je tuin. Het vraagt ook weinig werk om een bijenvriendelijke buurt in of op bermen, speelplaatsen, bedrijventerreinen of parken te creëren. Het grote succes van onze provinciale ‘Laat het zoemen met bloemen’-campagne toont aan dat velen wel moeite willen doen om de bijenpopulatie op te krikken. De 21.000 bloemzaadzakjes die we verspreid hebben over West-Vlaamse tuinen getuigen daarvan!
Je kan ook gewoon tijdens de “Week van de Bij’, van 29 mei tot 5 juni, een activiteit meepikken. In verschillende gemeenten kan je een tocht langs ‘Bijenfietsroutes’ doen. In Brugge, de bijenvriendelijkste gemeente in 2020, en Bredene fiets je zo langs de mooiste bijenplekjes van de streek. In Provinciedomein De Gavers in Harelbeke is er op zondag 29 mei een hommelwandeling met een bijenspecialist. Op zaterdag kan je zelf wilde bijensoorten opsporen en bijenkasten van dichtbij bekijken. Genoeg te doen dus om jouw engagement voor de bij te tonen!