Afgelopen jaren hebben we hard ingezet op meer en veilige fietsinfrastructuur voor alle West-Vlamingen. Tijdens deze legislatuur zijn de investeringen in het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk (BFF) meer dan verdubbeld. Goed voor 50 miljoen euro aan investeringen, 81 te realiseren fietsprojecten en 143 kilometer aan bijkomende veilige fietsverbindingen in onze provincie. Maar het werk is zeker nog niet af! Met de ontwikkeling van de ‘Fietsatlas’ willen we de noden duidelijk in kaart brengen en een ambitieus fietsbeleid op alle bestuursniveaus verder stimuleren. 

Kiezen voor de fiets 

Meer en veilige fietspaden zijn voor mij als gedeputeerde altijd een prioriteit geweest. Veilig en comfortabel fietsen is volgens mij een basisrecht voor iedereen, en het is tegelijkertijd ook een cruciale voorwaarde om mensen voor de fiets te laten kiezen.  

Ik beloofde bij het begin van de legislatuur werk te maken van meer en veilige fietspaden. Hiervoor zou het investeringsbudget verdubbeld worden naar 40 miljoen euro. Ondertussen is het budget voor het fietsbeleid tijdens deze legislatuur verder gestegen naar 50,1 miljoen euro. Daarmee kunnen 81 te realiseren fietsprojecten mee gefinancierd worden. Op het einde van deze bestuursperiode zal er 143 kilometer bijkomende veilige fietsinfrastructuur aangelegd zijn op het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk (BFF).

Het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk (BFF) 

De Provincie West-Vlaanderen beschikt al jaren over een inventaris van het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk (BFF), waar de kwaliteit en de vooruitgang in de kwaliteit van de fietsinfrastructuur wordt bijgehouden. Dit overzicht toont duidelijk hoeveel werk er nog op de plank ligt. Ik maak hier een opdeling tussen (1) de veilig en goed befietsbare wegen, (2) de voor verbetering vatbare fietsroutes, (3) de onveilige en moeilijk befietsbare wegen en (4) de routes die niet toegankelijk zijn.  

Het BFF, zonder de fietssnelwegen (FSW), omvat in totaal 2.663 kilometer fietspaden in West-Vlaanderen. Hiervan is 1.226 kilometer veilig en goed befietsbaar. Dit is ietsje minder dan de helft van het totale netwerk. 895 kilometer fietspaden zijn voldoende beveiligd, maar voor verbetering vatbaar. Daarnaast wordt er nog 446 kilometer als onveilig en moeilijk befietsbaar beschouwd en 95 kilometer geselecteerde fietsroutes zijn niet befietsbaar of nog aan te leggen.  

(lees verder onder de afbeelding – fietsatlas kaart West-Vlaanderen)

Dit is cruciale informatie om aan de slag mee te gaan. Al blijft dit voor de lokale besturen toch eerder abstracte informatie. Hoeveel kilometer ligt in de eigen stad of gemeente? Hoeveel is goed befietsbaar? Hoeveel moet dringend verbeterd worden? Tijd voor een gemeentelijke overzicht dus!  

Nood aan gemeentelijk overzicht  

Om een antwoord te bieden op die cruciale vragen van steden en gemeenten, wordt een kwaliteitskaart van het fietsroutenetwerk per gemeente ontwikkeld. Aan de hand van deze kaart kunnen lokale besturen de toestand in hun stad of gemeente evalueren, prioriteiten stellen, partners zoeken om het netwerk te verbeteren en kijken welke financiering benut kan worden.  

Op gemeentelijk niveau worden die honderden kilometers van het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk heel concreet: het kan gaan over een ontbrekende brug of tunnel, over enkele kilometers fietspad of soms zelfs enkele honderden meters fietspaden.  

Voor mijn thuisstad Poperinge werd al een kaart uitgewerkt. Op de overzichtskaart zien het grondgebied van Poperinge met het BFF, inclusief de fietssnelwegen.  

  • Groen: routes veilig en goed befietsbaar 
  • Oranje: afdoende beveiligd, maar voor verbetering vatbaar 
  • Rood: onveilig en moeilijk befietsbaar  
  • Bruin: fietsroutes die niet befietsbaar of nog aan te leggen zijn  

In het overzicht kan je ook zien welke projecten de laatste jaren gerealiseerd werden en welke in voorbereiding of uitvoering zijn.  

(lees verder onder de afbeelding – kaart Poperinge)

Het BFF in Poperinge is 96 km lang. In het rood, geel en groen staat aangegeven hoever de realisaties staan. Naast de categorie BFF wordt de categorie fietssnelwegen apart belicht. Onderaan het overzicht wordt ook de opdeling gemaakt per wegbeheerder. Hierdoor kan iedereen makkelijk zien wie bevoegd is voor de fietsroutes en in principe aan zet is.  

Ik zeg wel duidelijk ‘in principe’, want het Fietsfonds van Provincie West-Vlaanderen en de Vlaamse overheid neemt het BFF op het gemeentelijk patrimonium voor haar rekening. Daarnaast staat de Vlaamse overheid volledig zelf in voor de fietsroutes die zich op het patrimonium bevinden van haar agentschappen zoals Agentschap Wegen & Verkeer of de Vlaamse Waterweg.  

Aan de hand van de Fietsatlas wordt heel behapbaar duidelijk waar het fietsroutenetwerk al van goede kwaliteit is en waar het beter kan. Ook wordt duidelijk wat in de pijplijn zit en wie bevoegd is. Het omvat dus alle cruciale informatie om te werken aan meer en veilige fietspaden.  

Aan het gemeentebestuur van Poperinge, samen met provincie West-Vlaanderen en het Departement Mobiliteit en Openbare Werken om de prioriteiten voor de komende jaren te bepalen. Au boulot!  

(lees verder onder de afbeelding – fietsatlas cijfers Poperinge)

Hoe zal de Fietsatlas nu verder uitgerold worden?  

Op de afgelopen MobiMatinee op 20 februari 2024 werden de eerste drafts van de Fietsatlas voorgesteld. De diensten van provincie West-Vlaanderen werken hard verder om dit model af te werken voor alle 64 gemeenten van West-Vlaanderen. Wij hopen de Fietsatlas vanaf mei aan iedere gemeente te kunnen bezorgen. Op die manier kunnen ze de Fietsatlas gebruiken voor de opmaak van de nieuwe beleidsplannen voor de volgende bestuursperiode van 2025-2023.  

Want als we mensen willen aanmoedigen om de auto te laten staan, dan moeten we er vooral voor zorgen dat de fietspaden veilig en toegankelijk zijn. Het doel is dus de verdere uitbouw van het bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk als écht alternatief voor de auto, zeker op korte en middellange afstand, dus van drie tot vijftien kilometer. Aan de hand van de Fietsatlas kunnen lokale bestuurders kijken waar de pijnpunten zitten en daarmee aan de slag gaan. 

Sinds de opkomst van elektrische fietsen zit het fietsgebruik volop in de lift. Heel wat mensen maken nu op een milieuvriendelijke manier verplaatsingen naar het werk, boodschappen of hobDoor’s. Dat is een goede zaak! Op die manier dringen we de schadelijke uitstoot van auto’s terug. 

Eind dit jaar start een nieuwe legislatuur, zowel bij de Vlaamse overheid als bij de provincie en de gemeenten. Het is tijd voor nieuwe plannen en nieuwe beleidsbeslissingen. De Fietsatlas kan het ideale instrument zijn voor dialoog en assertief fietsbeleid op alle bestuursniveaus. Voor een veilig, toegankelijk en beter fietsbeleid.