Ik ben een kritische lezer van het tijdschrift van Voka. Ik ben het niet altijd eens met de teneur van de artikels. Maar als het goed is, mag het ook gezegd. In het jongste nummer van Ondernemers staat een interview waar ik warm van word. Aan het woord is Patrick Deferme, directeur van De Lovie, sociaal ondernemer pur sang. Het is een must-read.

Ik ben al jaren een trouwe lezer van Ondernemers, het lijfblad van Voka West-Vlaanderen. De organisatie wordt al eens weggezet als het lijfblad van rechtse Vlaams nationalisten. Met voorstanders dus van een fundamenteel ander maatschappijbeeld. Als dat al zo zou zijn, dan vind ik dat ze dat goed kunnen verbergen. Niet dat ik het met alles eens ben. Dat hoeft ook niet. Als ik het magazine van Natuurpunt lees, zit ik ook niet de hele tijd instemmend te knikken.

(lees verder onder de foto)

Vorige week kreeg ik het jongste nummer van Ondernemers in handen. Deze keer hadden ze mijn aandacht meteen te pakken. Op de cover niemand minder dan Patrick Deferme, algemeen directeur van De Lovie vzw. Ik kom niet zo heel veel buiten deze dagen, maar begin deze maand had ik toch een lang en goed gesprek met Patrick, over de vele toekomstplannen die ze bij De Lovie hebben. In en rond het kasteeldomein willen ze heel wat nieuwe activiteiten uitbouwen.

In Poperinge en omstreken is De Lovie een naam die klinkt als een klok. De organisatie ondersteunt kinderen, jongeren en volwassenen met een beperking. Er werken 650 mensen die samen 730 personen ondersteuning bieden. Een belangrijk deel via residentiële voorzieningen, maar toch ook 40% via ambulante en mobiele zorg. Nationale bekendheid kreeg de organisatie na de schitterende Radio Gaga uitzending in 2018. Bekijk die aflevering zeker eens opnieuw, de absolute garantie op een warm gevoel.

Een grote speler dus, waar je als lokaal politicus dan ook regelmatig mee in contact komt. Dat was in mijn periode als Poperings schepen niet anders. Ik herinner me nog goed de periode dat Patrick Deferme de rangen van De Lovie kwam vervoegen, na de pensionering van de vorige algemeen directeur. Er werd hier en daar wel eens een wenkbrauw opgetrokken. Een Limburger in de Westhoek? En dan nog één zonder ervaring in deze bij uitstek sociale sector? Wat zou dat geven?

Ik herinner me niet alleen de opgetrokken wenkbrauwen. Ik herinner me minstens even goed dat het niet lang duurde vooraleer je overal oprecht enthousiaste reacties hoorde. Niet enkel bij beleidsverantwoordelijken, maar ook en vooral bij het personeel. De nieuwen baas zorgde duidelijk voor een frisse wind. Je merkte dat meteen ook aan de manier waarop het domein zich openstelde voor activiteiten van anderen.

Steeds vanuit een respect voor de noden van de bewoners, worden die mogelijkheden voorzichtig afgetast en verlegd. Wandel- en fietsnetwerken doorkruisen nu het schitterende kasteelpark. Ik herinner me 2015: in het kader van de WO1-herdenkingen organiseerden we met de stad het beklijvende openluchtspektakel Woeste Waanzin. In het kasteel vond de expo Smell of War plaats. Het was een uitdaging voor beide partijen, maar we leerden veel van elkaar.

In het kasteel vond deze zomer trouwens opnieuw een WO1-gerelateerde expo plaats, over de na-oorlogse tbc-behandeling in het kasteel. Recent opende het Multimovepad. In deze coronatijden zorgde het pad voor een ware overrompeling. Afwegen wat wel of niet kon, was niet meer aan de orde. De Lovie kiest in zulke gevallen resoluut voor het welzijn van haar bewoners. Het pad is nu tijdelijk afgesloten en iedereen heeft daar begrip voor.

(lees verder onder de foto)

En nu staat die algemeen directeur dus in het magazine van VOKA. ‘Alleses draait om organisatiecultuur’, staat er in grote letters boven het interview. Ik heb het artikel in één ruk uitgelezen en ik heb bepaalde passages onderstreept, iets wat ik altijd doe als de inhoud me triggert. Ik deel graag vier gedachten die bij me opkwamen tijdens het lezen.

Een eerste gedachte gaat over leiderschap. Van een gewezen kapitein bij het Belgisch Leger – ik dus – zou je misschien verwachten dat hij neigt naar een strikt hiërarchisch model. De top geeft bevelen en de ‘ondergeschikten’ voeren die braaf uit. Wie me gekend heeft tijdens mijn – overigens zeer mooie – periode bij Defensie weet wel beter. Ik heb nooit veel belang gehecht aan hiërarchie. Integendeel, al lang voor het begrip ‘zelfsturend team’ zijn ingang maakte, geloofde ik dat niet alle heil van boven moet komen. Je moet je medewerkers vooral zelf initiatief laten nemen. De drie vuistregels van Patrick Deferme kan ik dus voluit beamen: “Eén, geef autonomie aan je mensen. Twee, geef ze de mogelijkheid om te groeien in de job. Drie: definieer het hoger doel zodat medewerkers er graag toe bijdragen.”

Tweede gedachte: de drang om het altijd beter te doen. Als je die ambitie hebt, moet je die ook overbrengen en proberen iedereen mee te krijgen in die mindset. Het citaat dat “de leidinggevende niet moet gezien worden als oplossingsmachine, maar dat de oplossing uit de groep moet komen”, onderschrijf ik ten volle. Een grote uitdaging trouwens, want zodra je het woordje beter in de mond neemt, merk je toch vaak dat heel wat stekels omhoog komen. In mijn leven heb ik toch wel al een paar honderd keren gezegd dat ‘beter de vergrotende trap is van goed, en niet het tegenovergestelde van slecht’. Als een organisatie de ambitie heeft om beter te worden, betekent dat dus helemaal niet dat ze het op dat moment slecht doet.

(lees verder onder de foto)

Derde gedachte: de drang naar innovatie. Het is iets wat me bijzonder charmeert aan De Lovie, de manier waarop de organisatie zich ontwikkelt vanuit die drang naar innovatie. Het Dorpspunt in Beveren aan de IJzer is hiervan een sprekend voorbeeld. In 2018 wonnen ze met dit vernieuwend dorpsproject de Megafoon, een bekroning voor de manier waarop een project bijdraagt tot een meer betrokken samenleving.  (). In het juryverslag was toen te lezen:  “… Waar zij vroeger alleen zorg ontvingen, kunnen ze nu mensen ondersteunen, wat hun zelfbeeld sterk ten goede komt. Op die manier is Dorpspunt een plek waar aan gemeenschapsvorming wordt gedaan en verbondenheid gecreëerd.”

Het Dorpspunt is trouwens geen alleenstaand project. De Lovie neemt ook deel aan innovative onderzoeksprojecten als Makerhealth. We hebben als provinciebestuur de belangrijke taak om ons innovatiebeleid ook te richten op sociale ondernemers.

De vierde gedachte: ongemak. Even voelde ik me tijdens het lezen toch wat ongemakkelijk. Er is een  paragraaf waar de directeur van De Lovie – meestal de beminnelijkheid zelve – scherp uithaalt naar het beleid van de Vlaamse Regering. Hij heeft overschot van gelijk en ik begrijp zijn frustratie. De ellendig lange wachtlijsten voor personen met een handicap zijn een schande. De politiek slaagt er maar niet in  om dit ten gronde op te lossen. Ik vrees trouwens dat zijn analyse juist is. Het heeft te maken met een gebrek aan goodwill. Als de centen moeten verdeeld worden, zijn er heel wat politici die toch altijd wel een andere prioriteit weten te bedenken.

Het interview sluit af met een positieve boodschap. Durf dromen! En heb de moed om je dromen na te jagen! Persoonlijk voeg ik daar in discussies met jongere partijgenoten meestal aan toe dat ze moeten durven kathedraaldenken. De term refereert naar de architecten van onze middeleeuwse kathedralen. Zij wisten dat de kans klein was dat ze ooit het eindresultaat van hun werk zouden aanschouwen. Dat ze dus bezig waren met een project waar vooral de latere generaties de vruchten van zouden plukken. In het licht van sociaal beleid en klimaatpolitiek hoop ik dat er snel een generatie politici opstaat die het aandurft om een moderne kathedraal te bouwen…

Kortom, ik heb genoten van een sterk interview en dat inspireert me. Dat is wat een goed artikel doet: gedachten delen en ervoor zorgen dat anderen hierdoor ook weer gedachten gaan delen. Bedankt Patrick Deferme. Bedankt ook aan zij die de gedachten op papier hebben gezet en voorzien van sprekende foto’s (Karel Cambien en Stefan Achtergael). Bedankt Voka West-Vlaanderen om ze te verspreiden. En uiteraard super bedankt aan alle medewerkers van De Lovie om elke dag opnieuw het beste van zichzelf te geven.