Onder het motto “Bomen plannen, beheren en planten” werkte Regionaal Landschap Westhoek een project uit voor de opmaak van gemeentelijke bomenplannen. De Europese, Vlaamse en provinciale subsidies zijn intussen binnen. We kunnen aan de slag. Twaalf gemeenten krijgen professionele ondersteuning bij de inventarisatie van hun bomen. Dat moet leiden tot een beter beheer en tot het aanplanten van nieuwe bomen. Ook inwoners en landbouwers worden actief betrokken.

Ik geef het toe, boomplantacties bezorgen me altijd een goed gevoel. En ik ben niet de enige. De perceptie rond bomen zit goed, bij burgers én bij politici. Daar moeten we op inspelen. Pakweg twee jaar geleden was er bij de gemeenten nog niet zoveel animo om een bomenplan op te stellen. Men had schrik om het engagement aan te gaan. Als je het goed wil doen, kost het immers tijd en geld. En vaak is er in huis niet voldoende expertise aanwezig om de inventaris vakkundig op te stellen.

Het project “Bomenplan” neemt een aantal van die bezwaren weg. Regionaal Landschap Westhoek – waar ik voorzitter ben – lanceerde de idee om gemeenten te helpen bij het opstellen van een inventaris. Een opluchting voor die gemeenten, zo bleek, want op korte termijn stelden maar liefst 28 gemeenten zich kandidaat. Die trigger was dus blijkbaar nodig. Voor ons betekende het een go om te gaan voor een sterk subsidiedossier.

We dienden een dossier in met een projectbegroting van ca. 626 000 euro. Regionaal Landschap Westhoek, Regionaal Landschap Houtland, Stadlandschap West-Vlaamse Hart en Stadlandschap Leie en Schelde brengen samen 100 000 euro in. De deelnemende gemeenten leveren een bijdrage van 10 000 euro en de subsidie bedraagt 407 000 euro. Met dit geld kunnen drie voltijdse inventariseerders aan de slag. Zij zijn al geselecteerd en starten eerstdaags in Torhout. Dat is de deelnemende gemeente die als eerste case wordt uitgewerkt.

Wat is het nut van een bomenplan? Het is de ideale manier om als gemeente een bomenbeleid op langere termijn uit te stippelen. Dat gebeurt in stappen. Je begint met een overzicht van het gemeentelijk bomenpatrimonium, een inventaris van alle bomen die aanwezig zijn op het openbaar domein. Welke bomen staan er waar en hoeveel zijn er dat? Zitten er bomen tussen met erfgoedwaarde?

Vanuit die inventaris volgt een beheersplan. Hoe onderhouden we de bestaande bomen? En tenslotte, niet onbelangrijk, kom je tot een kansenkaart voor nieuwe bomen. Waar kunnen er aanplantingen gebeuren? We zijn ambitieus in onze doelstelling en mikken op minstens duizend nieuwe bomen op het openbaar domein, verspreid over de twaalf gemeenten.

Het project heeft een participatief luik. We doen immers niet enkel aan plannen maar ook aan planten, en liefst zoveel mogelijk. De inwoners worden uitgenodigd op een workshop “welke boom past in mijn tuin?” Is de keuze gemaakt, dan krijgen ze meteen de mogelijkheid om een boom te bestellen. Ook hier mikken we op duizend nieuwe bomen. En nee, het is niet de bedoeling om een gekapte boom op die manier ‘goedkoop te vervangen’. We willen extra bomen, op nieuwe plekken.

Het warmmaak-luik van het project richt zich ook specifiek tot de landbouwer. In Nederland loopt al enkele jaren de actie “Bomen voor koeien”. De campagne leverde al 115 000 nieuwe weidebomen op. De slogan nemen we niet over, maar wel de doelstelling: boeren ervan overtuigen om in hun wei een of meerdere bomen aan te planten. Dat is niet alleen goed voor de biodiversiteit en de esthetiek van het landschap maar ook voor de dieren die in de wei vertoeven.

Bomen bieden meer beschutting dan een stal of afdak. Denk hierbij vooral aan de warme zomers. We zitten als mens ook liever in de schaduw van een boom dan onder een zonnewering. Het voelt koeler aan en dat komt door de gelaagdheid van de bladeren. Dieren zijn net als mensen onderhevig aan hittestress. Ze hebben recht op de schaduw van een haag, wilg of hoogstam fruitboom. En ook hier hebben we ambitie: 500 nieuwe weidebomen is het minimum.

Ikzelf voeg er nog de ambitie aan toe om dit project breder uit te rollen. Nu werken we samen met twaalf gemeenten. Er hadden zich 28 gemeenten kandidaat gesteld en ik wil niet door het leven gaan als de gedeputeerde van de wachtlijsten. In mei of juni zal er meer duidelijkheid zijn over het klimaatpact dat minister Somers wil afsluiten met steden en gemeenten. Eén klimaatboom per Vlaming, dat is zijn doelstelling. Wellicht komen hier ook extra financiële middelen vrij en kunnen we die aanwenden voor de uitbreiding van onze doelstelling: een bomenplan voor elke West-Vlaamse gemeente!