Een jaar lang riepen we mensen op om waarnemingen van dieren of planten binnen het provinciedomein De Gavers in Harelbeke te registreren op waarnemingen.be. Een bioblitz heet dat tegenwoordig. Als Provincie organiseren we in Midden-West-Vlaanderen al enkele jaren de 1000-soortendag. Hierbij proberen we in één weekend in een bepaalde gemeente 1.000 verschillende planten- of diersoorten waar te nemen. Het bijzondere aan de bioblitz in De Gavers is dat die over een heel jaar gespreid werd, én zich beperkte tot enkel het provinciaal domein.

Als we in een weekend, in één gemeente 1.000 soorten kunnen vinden, zo dachten we, moeten we dat in een heel jaar in één domein kunnen verdubbelen. En dus legden we de lat op 2.000 soorten. Je weet vooraf nooit of dat gaat lukken, maar mensen die deelnemen aan zo’n bioblitz zijn vastberaden. We organiseerden dit alles dan ook in nauwe samenwerking met Natuurpunt, die bakken ervaring heeft met dit soort acties. Ik was alvast erg benieuwd of het zou lukken, en welke zeldzame soorten het zou opleveren in De Gavers.

Eind deze zomer was het dan zover. Op het slotfeest ‘De Gavers uitgepluisd’ mocht ik de resultaten bekend maken. Allese vrijwilligers, specialisten en amateurs, biologen en gezinnen met kinderen, hadden samen maar liefst 2.308 soorten waargenomen. Dat resultaat kan nog verder stijgen, want een aantal staalnames moeten nog verder gedetermineerd worden. Grootste onderscheiding als je het mij vraagt, én er vielen nog tal van leuke cijfers en weetjes te rapen.

731 keer

Zo is de meest waargenomen soort de Cetti’s Zanger. Maar liefst 731 keer werd deze kleine zangvogel waargenomen. De soort, die oorspronkelijk vooral rond de Middellandse Zee voorkwam, maakte de laatste jaren een enorme opmars in onze streken. Het vogeltje profiteert van het warmere klimaat, met vooral minder strenge winters. Ook in het vogelringstation in het Zwin merken we de laatste jaren een grote toename. Dit onopvallend bruin vogeltje is vooral te ontdekken door zijn luide, explosieve zang. In De Gavers kan de Cetti’s Zanger bovendien goed vertoeven: ze nestelen zich altijd in de buurt van water, in dicht struikgewas of dichtbegroeide sloten.

(lees verder onder de afbeelding –  Cetti’s Zanger, zoals waargenomen door Janne en Petra)

23 JUNI 2022

Voor het project was 23 juni 2022 een baanbrekende dag. Dan werd de 2.000ste soort gevonden, door Gunther Groenez! Hij zocht en vond op een kalme woensdagmiddag een ‘Roomvleklieveheersbeestje’. Door het initiatief zal het kevertje voor eeuwig en altijd een beroemdheid blijven in de Gavers. Op het eerste zicht is het een gewoon lieveheersbeestje, maar als je lang en goed genoeg kijkt, zie je dat er een exact aantal witte stippen te tellen valt. Met z’n 14 roomwitte stippen valt de kever natuurlijk op.

210 ZELDZAME SOORTEN

Dankzij het 2000soortenjaar ontdekten we maar liefst 210 zeldzame soorten op het domein! Dat bewijst meer dan ooit waarom natuurgebieden zoals De Gavers goed onderhouden en uitgebreid moeten worden. Zo doen zeldzame kleine reigersoorten, zoals de woudaap en de kwak, het goed in De Gavers. Onder de zoogdieren werd ook twee keer een ree gezien, niet zo’n zeldzame soort, maar telkens wel een verrassende ontmoeting in het zuiden van de provincie.

(lees verder onder de afbeelding – alle waarnemingen in kaart gebracht)

55 PROCENT

Van alle mogelijke soortgroepen werden vogels het meeste waargenomen. Van het totaal, 28.178 waarnemingen, waren er 15.738 vogels. Dat lag in de lijn van verwachtingen aangezien in het domein ook een meer ligt. De waterkwaliteit van het Gavermeer behoort trouwens tot de beste van de provincie. Een grote waterpartij is interessant voor veel vogels en trekt ook nog eens specifieke watervogels aan. Het verstrekken van water is, naast vast voedsel en hun nest, erg belangrijk voor vogels.

615 WAARNEMERS

Het 2000soortenjaar zou niets zijn zonder alle waarnemers, die het gebied in de gaten hielden en gewapend met hun smartphone op pad trokken. Via de applicatie van Obsidentify konden 615 mensen hun waarnemingen vastleggen, om later de inventaris op te stellen. Niet alleen omwonenden en liefhebbers, maar ook heel wat experts staken hun schouders onder dit project. Bepaalde soorten, zoals nachtvlinders en slankpootvliegen, vereisen namelijk het getrainde oog van een specialist om gespot te kunnen worden.

Zowel het aantal waarnemers als het totaal aantal waarnemingen liggen hoog. Dat bewijst nog maar eens dat het project breed gedragen werd. De samenwerking tussen Natuurpunt Gaverstreke en het provinciedomein De Gavers verliep dan ook vlotjes. Ook de coördinator van de Gavers, Hanne Vandesompele blikt tevreden terug op het voorbije jaar: “Dit toont dat De Gavers een waardevol gebied is en goed gesoigneerd moet worden. We zijn van plan om hier nog een rapport van te maken, maar wachten nog even alle gegevens en verdere analyses af.”

2027

Zo’n nieuw 2000soortenjaar zal wellicht nog niet voor zo meteen zijn. Het zou niet per se nuttig zijn om elk jaar zo’n inventaris op te stellen, en waarschijnlijk zouden de vele vrijwilligers dat niet zien zitten. Ik wil toch wel de kans grijpen om de meer dan 100 vrijwilligers die vol enthousiasme een jaar lang alles in kaart brachten wat er allemaal leeft in dit schitterende domein te bedanken. Bedankt voor jullie inzet en steun! En ook een dikke merci aan De Gavers, die zorgde voor het initiatief, de ondersteuning en de samenhang. Ook Natuurpunt Gaverstreke kan niet ontbreken in dit dankwoord, want zij zorgden voor heel wat specialisten, die hun expertise met ons deelden.

Wetenschappelijke trends zijn hier misschien niet uit te trekken, maar wat we wel heel duidelijk zien, is dat de interesse in onze natuur in en rond De Gavers groot is. Daar is het ons om te doen! Het plan is wel om het project ooit in de toekomst nog eens te herhalen, maar dan eerder ergens over 5 jaar. Ik richt mijn blik al naar de verre toekomst, naar 2027, en ben benieuwd wat we dan gaan ontdekken. Wie in de tussentijd ook graag meedoet aan een bioblitz, kan terecht op https://www.natuurpunt.be/de-digitale-paddenstoelenpluk, voor de digitale paddenstoelenpluk.