Het Interreg-project Wij-Water is officieel van start gegaan. Het project is een grensoverschrijdende samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland. In dit project wordt onderzocht hoe het Schipdonk- en Leopoldkanaal ingezet kunnen worden in de strijd tegen wateroverlast en droogte, waarbij waterzekerheid voor alle actoren verbonden met deze kanalen gegarandeerd blijft en dit langs beiden kanten van de Vlaams-Zeeuwse grens. 

Op donderdagavond 30 januari werd meer duiding gegeven op de startavond. Aangezien er een belangrijke link is met de werking van het landschapspark Zwinstreek, ging ik langs. Hier werd uit de doeken gedaan wat het project juist inhoudt, waarom en hoe het gebeurt en voor en door wie het opgezet wordt.  

Uitdagingen van klimaatverandering

Klimaatverandering brengt steeds grotere wateruitdagingen met zich mee, zowel in Vlaanderen als in Nederland. We worden er steeds vaker en heviger mee geconfronteerd. Extreme droogte en hevige regenval zijn geen toekomstscenario’s meer, maar realiteiten die onze landbouw, natuur en infrastructuur zwaar onder druk zetten. Ook de temperatuurstijgingen worden extremer.  

Temperatuur: veranderingen in gemiddelde jaarlijkse temperatuur °C

Neerslag: verandering in jaarlijkse hoeveelheid (%)

Langdurige droogteperiodes leiden tot een lagere waterbeschikbaarheid, wat resulteert in verdroging van natuurgebieden en aanzienlijke verliezen in sectoren zoals de landbouw. Ons watersysteem is daarenboven nog eens ontworpen voor snelle afwatering, wat leidt tot lage grondwaterstanden in droge periodes en verzilting van landbouwgronden. Hierbij neemt het zoutgehalte in de bodem, het grondwater en het oppervlaktewater toe.  

Stijgende droogtestress 

Tegelijkertijd zorgen de piekregens – intensievere en frequentere regenval – voor overstromingen omdat het systeem geen buffers bevat.  

Historische grenzen en het ontbreken van gezamenlijke afspraken bemoeilijken een effectieve samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland op het gebied van waterbeheer. Ingrepen aan de ene kant van de grens hebben directe gevolgen aan de andere kant.  

Het WIJ-Water project wil deze problemen aanpakken door het polderlandschap in Noord-West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen te transformeren.  

Bron: Studie Sumaqua in kader van Weerbaar Waterlandschap in West-Vlaanderen 

Naar een gedeelde visie op waterbeheer in het poldergebied in West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen

Wij-Water wil het polderlandschap opnieuw inrichten. De focus ligt op het vasthouden van zoetwater, het creëren van natuurlijke buffers en het ontwikkelen van een grensoverschrijdend afsprakenkader. Het project werkt met een innovatief model dat kennisdeling, onderzoek en participatie combineert. Hierdoor kunnen waterbeheerders, landbouwers, natuurorganisaties en burgers samenwerken aan een veerkrachtige toekomst. Want een zoetwaterstrategie uitwerken is een gezamenlijke uitdaging!  

Concrete oplossingen en samenwerking

Het project heeft drie hoofddoelen: 

  1. Zoetwaterbeheer: Zoetwaterbeheer is enorm belangrijk. Nederland wordt vaak als een wereldleider in waterbeheer beschouwd vanwege de innovatieve technologieën en de uitgebreide infrastructuur. In het kader van dit project staat het gebruik van bestaande kanalen zoals het Schipdonkkanaal en het Leopoldkanaal als buffers centraal.  
  1. Grensoverschrijdende afspraken: Waterproblematieken stoppen niet aan de grenzen. Om de toekomstige uitdagingen goed aan te passen, zou er een juridisch en operationeel kader voor gedeeld waterbeheer gecreëerd worden. 
  1. Innovatie en onderzoek: Op basis van onderzoek kunnen mogelijke scenario’s uitgetekend en opgemaakt worden. Met die modellering van de waterscenario’s en de ontwikkeling van een Digital Twin om waterstromen en waterkwaliteit in real-time te monitoren kunnen optimale voorspellingen gemaakt worden.  

Om die uitdagingen aan te pakken, wordt er een brede samenwerking opgezet. Nederlandse waterbeheerder – het Waterschap Scheldestromen – en de Vlaamse waterbeheerders – De Vlaamse Waterweg, VMM, Provincie West-Vlaanderen en de West- en Oost-Vlaamse polders – werken nauw samen. Kennispartners Sumaqua, Haedes, HoGent en VITO worden hierbij ook nauw betrokken. Ook verschillende landbouw- en natuurorganisaties worden in dit project betrokken. Deze samenwerking zorgt voor lokaal verankerde oplossingen en duurzame waterbeheerstrategieën. 

Toekomstbestendige regio’s

Wij-Water 2025-2027 

Het Wij-Water project kan een voorbeeld worden voor grensoverschrijdend waterbeheer in heel Europa. Door onderzoek, samenwerking en strategische investeringen wordt een robuust systeem ontwikkeld dat onze regio’s beter beschermt tegen klimaatuitdagingen. 

Met het project zorgen we ervoor dat we bewegen naar een toekomst waarin water niet langer een bedreiging vormt, maar een gedeelde bron van leven.