Onlangs verscheen de publicatie KustINzicht 2025, een diepgravende analyse van onze prachtige kuststreek. Als gedeputeerde voor toerisme en recreatie, milieu, natuur en landschap een zeer interessant werkinstrument waar ik graag mee aan de slag ga. In dit blogartikel neem ik jullie mee door enkele belangrijke vaststellingen en inzichten, maar reflecteer ik ook over de uitdagingen en kansen voor de toekomst.

Toerisme en recreatie: Vitamin Sea

De Belgische kust blijft een geliefde bestemming voor zowel dagjestoeristen als verblijfsreizigers. Met jaarlijks tussen de 17 en 19 miljoen dagtoeristen en 27,3 miljoen overnachtingen in 2023 blijft de aantrekkingskracht van zon, zee en strand onmiskenbaar. De kust blijft met voorsprong de populairste vakantiebestemming van België, maar ook het nabijgelegen Brugse Ommeland en de Westhoek winnen aan populariteit bij toeristen.

Waarom komen mensen graag naar de Kust? Wel, hier zijn verschillende redenen voor. Op de eerste plaats staat met stip de ‘gezonde zeelucht’. Maar uiteraard is de Kust ook een mooie omgeving om tot rust te komen, waar naar believen gewandeld kan worden, waar vertoefd wordt aan zee en strand én het is kindvriendelijk. Allesemaal belangrijke drijfveren voor een verblijf aan de Kust.

Milieu en klimaat: klimaatverandering en zeespiegelstijging

Ook bij de thema’s milieu en klimaat komt heel snel naar voren dat het kustecosysteem, met zijn gezonde zeelucht, een positief effect heeft op de gezondheid en het welzijn van mensen. In vergelijking met het binnenland geniet je aan de kust ook van het microklimaat met koelere zomers, warmere winters, meer zonneschijn, minder neerslag en meer wind. Uit onderzoek blijkt dat al die factoren samen aantonen dat wie dichter bij de zee woont, of regelmatig de kust bezoekt, fitter, socialer en minder gestrest is.

Maar uiteraard weten we ook dat de kustzone voor grote klimaatuitdagingen staat. We kampen met overmatige concentratie van voedingsstoffen, frequentere langdurige periodes van droogte en een stijgende zeespiegel. Sinds 2000 steeg de zeespiegel al met 10,8 cm, en tegen 2100 wordt een verdubbeling van droogteperiodes verwacht. Waterbeheer – met gepaste adaptieve en mitigerende maatregelen – is dan ook cruciaal.

Door in te zetten op innovatieve oplossingen en samenwerking tussen overheden, inwoners en bedrijven, ben ik ervan overtuigd dat de kustzone kan evolueren naar een duurzamere omgeving en een veerkrachtiger klimaat.

Natuur en landschap: beschermen en genieten

Zowel op land als op zee is de druk op open ruimte zeer groot. De Belgische Noordzee heeft een oppervlakte van 3.456 km², waarvan slechts 4,2% onbestemde ruimte. Ook aan land is er toenemend ruimtebeslag van de open ruimte. In 2022 werd 23,1% van de ruimte in de kustzone ingenomen door een zekere vorm van ruimtebeslag. Het ruimtebeslag lag hoger in de kustgemeenten (34,2%) dan in de hinterlandgemeenten (14,5%). Tussen 2013 en 2022 is in de kustzone 4,0% van de open ruimte verloren gegaan. De achteruitgang was sterker in de hinterlandgemeenten (-5,6%) dan in de kustgemeenten (-3,1%). Ter vergelijking, het Vlaams gemiddelde in dezelfde periode bedraagt -3,5%.

Belangrijk om daar tegenover te zetten is dat de cumulatieve ruimteclaim 211,8% van de totale oppervlakte bedraagt, wat de noodzaak van meervoudig ruimtegebruik benadrukt.

Toch blijft die open ruimte enorm belangrijk, want de Belgische kustzone en de Noordzee herbergen diverse ecologisch waardevolle gebieden die onder druk staan door menselijke activiteiten en klimaatverandering. Deze natuurlijke habitattypes leveren de maatschappij nuttige ecosysteemdiensten met socio-economische relevantie zoals erosiebescherming en waterbuffering, maar ze staan onder constante druk.

Daarom kreeg 21,1% van de kustzone en 37,8% van het Belgisch deel van de Noordzee een beschermingsstatuut (Ramsar-gebieden, Natura 2000-gebieden, natuurreservaten, bosreservaten, gebieden van het Duinendecreet, beschermde landschappen en het Vlaams Ecologisch Netwerk). De bescherming richt zich op het waarborgen van biodiversiteit, natuurlijke veerkracht en duurzaam gebruik van de natuurlijke ruimte.

Projecten die natuurherstel combineren met recreatieve mogelijkheden tonen aan dat beide kunnen samengaan, mits zorgvuldig beheer en samenwerking met lokale actoren.

Samen werken aan de toekomst

Wat uit KustINzicht 2025 duidelijk naar voren komt, is de noodzaak tot samenwerking. Of het nu gaat om het versterken van de toeristische sector, het beschermen van ons kwetsbare ecosysteem of het ontwikkelen van duurzame waterbeheerstrategieën – alleen door de krachten te bundelen, kunnen we de uitdagingen van morgen aangaan.

Als provincie blijven we ons inzetten voor een duurzame, leefbare en economisch sterke kustzone, waarin toerisme, natuur en milieu hand in hand gaan. KustINzicht 2025 biedt ons de kennis en inzichten om met vertrouwen verder te bouwen aan de toekomst van onze unieke kuststreek. Het is aan ons om samen het evenwicht te bewaren en onze kust te laten schitteren, nu en voor de generaties die komen.